Czy słodzenie może być zdrowe?

Hasło reklamowe „Cukier krzepi” z 1931 r., genialne jak na tamte czasy, po 83 latach nie zrobiłoby już takiej kariery. Po latach bogatego „osładzania” wielu wyrobów przemysłu spożywczego, wiemy już, że z pozoru niewinny i budzący pozytywne skojarzenia cukier, wpędza nas w otyłość, choroby układu krążenia i cukrzycę typu 2. Czy możliwe jest w ogóle zdrowe słodzenie? Spożywamy 14x więcej cukru niż 200 lat temu! Na początku XIX w. było to 5 kg rocznie na osobę, obecnie… 70 kg!

Słodkie niebezpieczeństwo

Bardzo zagrożeni spożyciem zbyt dużej ilości cukru są najmłodsi. Dzieci otyłe i z nadwagą są obciążone podwyższonym ryzykiem problemów zdrowotnych, takich jak cukrzyca, podwyższone ciśnienie krwi, astma, zaburzenia snu i choroby wątroby. Groźne są również konsekwencje psychologiczne: niska samoocena, izolacja, a nawet depresja.

Słodkie przekąski i napoje, którymi kuszone są dzieci w reklamach, sklepach, automatach ze słodyczami, które niestety często goszczą w szkołach, zawierają ogromne ilości cukru. Ma on niską wartość odżywczą, nie da poczucia sytości, jak po solidnym, zdrowym posiłku, natomiast z łatwością zapracuje na przyrost wagi.

Poza tym, dochodzi też kształtowanie nawyków żywieniowych. Wiele mam już od pierwszych miesięcy życia uczy swoje pociechy, że zwykła woda bez słodkich dodatków, doskonale gasi pragnienie. A sama natura dostarcza nam słodycz w owocach, warzywach. To jest ogromna praca i zasługa rodziców, aby uczyć dzieci delektowania się zdrowymi smakami. To jest droga często trudniejsza, wymagająca selektywnych zakupów, czytania etykiet, budowania świadomości na temat swojego żywienia. Ale wydaje się, że w obliczu zagrożeń – nie ma już od niej odwrotu.

Zbyt duża zawartość cukru w pożywieniu, to jedna z głównych przyczyn otyłości i związanych z nią chorób u dorosłych. Jest przyjęte, że dorosła kobieta, o normalnej wadze, może zjeść około 10 łyżeczek cukru dziennie. Mężczyzna o normalnej wadze ciała – 14 łyżeczek. Wyobraźnia podpowiada nam, że na pewno jemy mniej. Przecież, nie widzimy siebie połykających łyżeczki cukru. Wielu z nas szczyci się niesłodzeniem kawy i herbaty. I bardzo dobrze, ale jeśli obok tego, zajadamy batoniki i żywność, która czasem nie jest w cale słodyczami, ale i tak zawiera sporo cukru – te kilkanaście łyżeczek swobodnie przemyca się „w ukryciu”.

Jogurt owocowy pyszny i… zdrowy?

Nawet produkty, które reklamowane są jako zdrowe, jak np. płatki śniadaniowe, czy jogurty owocowe, mogą zawierać duże ilości cukru. Porównajcie sobie smak zwykłych płatków kukurydzianych i płatków o smaku „takim i takim”. Te smakowe są lepsze, ale nie dzięki unikalnej recepturze przypraw. To cukier! Dlatego lepiej do zwykłych płatków dodać po prostu owoce. Będzie nadal smacznie, a dużo zdrowiej.

Kupujecie jogurty owocowe? Jasne, przecież są zdrowe i pyszne. 250 g jogurtu owocowego może zawierać nawet 30 g cukru. Spójrzcie na etykiety. To jest 5 łyżeczek cukru! Trochę więcej zachodu kosztowałoby wymieszanie jogurtu naturalnego ze świeżymi owocami. Ale chyba warto…

Po kilka łyżeczek cukru zjadamy też wypijając np. pół litra popularnych napojów gazowanych. Bogate w cukier są też soki, które przecież powinny być po prostu wyciśnięte z owoców.  Taką gwarancję możemy mieć na pewno, jeśli pijemy produkt wprost z domowej sokowirówki. W innym przypadku – znów należy patrzeć na etykiety.

Soki i inne napoje są szczególnie zgubne, ponieważ wydaje nam się, że to właściwie nie „jedzenie”. Boimy się kaloryczności czekolady, czy ptysia z kremem, ale szklanka napoju wydaje nam się zupełnie niewinna. A to duży błąd, bo to właśnie słodkie napoje są wskazywane jako coraz częstsze przyczyny otyłości.

Poprawa świadomości i nowe regulacje prawne

Nasza świadomość na szczęście się już zmienia. Zaczynamy rozsądniej się odżywiać, przekonujemy się do sportu. W ślad za zdrowym trendem podąża ustawodawstwo. 23 października została w Sejmie uchwalona nowelizacja ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Jest to konkretny krok w walce ze „śmieciowym  jedzeniem” w szkołach i przedszkolach. Potrzebne jest jeszcze rozporządzenie, które dokładnie określi, które produkty spożywcze będzie można sprzedawać w szkolnych sklepikach. Wiadomo jednak, że zakaz dystrybucji obejmie te o zbyt wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, soli i właśnie cukru.

Na rynku pojawia się już coraz więcej żywności ekologicznej, która po pierwsze nie ma sztucznych dodatków, a po drugie słodzona jest stewią lub ksylitolem, w zastępstwie tradycyjnego cukru, który niesie kalorie, ale mało wartości odżywczych. W Europie zachodniej i Skandynawi zainteresowanie takimi produktami jest ogromne.

Skandynawia jest z resztą „krainą” ksylitolu, czyli cukru pozyskiwanego z brzozy. Jego największym producentem jest Finlandia. Stąd też jest on tam bardziej naturalnie wykorzystywany i popularny.

W Polsce jest wciąż trudniej, konsumenci kierują się czynnikiem ekonomicznym, a zdrowa żywność, jako wciąż „nisza” – niestety nie może konkurować z tanimi produktami z dyskontów.

Cała nadzieja, że w przyszłości pojawią się odpowiednie regulacje prawne, które wymuszą na producentach żywności określone zasady. W tym roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) obniżyła aż o połowę (!) rekomendowane dawki codziennego spożycia cukru. Obecnie rekomendowane są właśnie takie ilości, które zostały wspomniane wyżej, w tym artykule.

Rządy niektórych krajów, również Polski, myślą nad podatkiem od słodzonych napojów. Wydaje się, że powoli zaczynamy zmierzać ku lepszej i wierzmy, że wbrew pozorom – nie mniej słodkiej przyszłości…

Cukier zwykły a ksylitol

Przedstawiamy porównanie podstawowych właściwości cukru tradycyjnie wykorzystywanego w przemyśle spożywczym oraz ksylitolu – coraz częściej wykorzystywanego w produkcji zdrowej żywności: